Tai biến mạch máu não rất thường gặp và là nguyên nhân gây tử vong đứng hàng thứ ba sau bệnh tim mạch và ung thư. Có nhiều nguyên nhân gây tai biến mạch máu não, trong đó hẹp động mạch cảnh là một trong những nguyên nhân khá thường gặp (chiếm khoảng 30% các trường hợp). Tuy nhiên căn bệnh hẹp động mạch cảnh ít được chú ý do vậy cũng ít khi được phát hiện sớm, khi tai biến mạch máu não xảy ra thì đã quá muộn, mọi phương pháp chữa trị chỉ là hỗ trợ.
Xơ vữa động mạch
Vậy bệnh hẹp động mạch cảnh là bệnh như thế nào???
Bệnh hẹp động mạch cảnh là tình trạng tích tụ các phần tử cholesterol bên trong động mạch cảnh hình thành các mảng xơ vữa, làm hẹp dần lòng mạch máu và cuối cùng dẫn đến tắc. Đây là nguyên nhân chính gây xơ vữa động mạch cảnh dẫn đến thiểu năng tuần hoàn não thể đặc biệt và rối loạn nửa người.
Sự hình thành các mảng xơ vữa động mạch cảnh do tích tụ cholesterol thường tiến triển trong thời gian dài, có thể tới hàng chục năm. Nó xảy ra ở mọi độ tuổi, song phổ biến nhất là ở những người ngoài 45 và tuổi càng cao, các mảng xơ vữa động mạch cảnh càng nhiều, độ hẹp càng tăng và rất dễ mắc nhiều biến chứng.
Đặc biệt nhóm có nguy cơ cao là những người hút thuốc lá, bị tăng huyết áp, tăng cholesterol máu, tiểu đường hoặc trong gia đình có tiền sử bệnh tim mạch. Đồng thời những thói quen xấu trong cuộc sống hàng ngày cũng là tác nhân gây nên những mảng xơ vữa như hút thuốc lá, ít vận động, nhiều stress,..đều có liên quan đến sự hình thành và phát triển xơ vữa động mạch cảnh.
Bệnh nhân càng có nhiều yếu tố nguy cơ chừng nào thì càng có nhiều khả năng bị hẹp động mạch cảnh chừng đó.
Điều đáng lo ngại là trên bề mặt của những mảng xơ vữa hay hình thành những cục máu đông, gọi là huyết khối thành mạch. Chúng có thể vỡ ra thành nhiều mảng, di chuyển từ cổ lên não hoặc đọng lại, lớn dần lên gây thiểu năng tuần hoàn não, tắc mạch, tai biến mạch máu não tạm thời hoặc nhồi máu não.
Người ta nhận thấy khoảng 20-30% số trường hợp nhồi máu não là do xơ vữa động mạch cảnh, và ngược lại, khoảng 1/3 bệnh nhân bị hẹp động mạch cảnh từ 80% trở lên đều mắc tai biến mạch máu não. Trong khi đó, tỷ lệ này ở người hẹp động mạch cảnh dưới 80% là không đến 1%.
Để phòng ngừa bệnh hẹp động mạch cảnh phải cố gắng giảm và loại bỏ các yếu tố nguy cơ nếu có, đó là: Điều trị tốt bệnh tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn lipid máu, bỏ thuốc lá, tránh béo phì. Đồng thời cũng nên sống gần gũi thiên nhiên, vận động nhiều, tập thể dục đều đặn…
Đối với những người đã bị hẹp động mạch cảnh thì những biện pháp này giúp cho bệnh nhân không nặng thêm, còn đối với người chưa mắc bệnh sẽ giảm nguy cơ mắc bệnh.
Kim Anh
